گروه: رزین‌ها و بلسان‌ها

عود (برگرفته از کلمه‌ی لاتین incendere، خم کردن) از مواد آروماتیکِ (معطر) بیوتیک تشکیل‌شده که وقتی بسوزند، دوده معطری آزاد می‌کنند. کلمه‌ی عود به خودِ ماده‌ اشاره دارد نه عطر و بویی چه تولید می‌کند. این ماده در مراسمات و غسل مذهبی، آروماتراپی (عطر درمانی)، ایجاد حس خوب، مدیتیشن و از بین بردن بوهای بد استفاده می‌شود. استفاده از عود احتمالاً ریشه در مصر باستان دارد. در مصر باستان رزین‌های صمغی و صمغ مارگارین درختان آروماتیک از سواحل عربی و سومالی وارد می‌شد تا در مراسمات مذهبی مورداستفاده شود

از ابتدای تاریخ عود نقش مهمی در موجودیت انسان ایفا کرده است. منشأ اصلی آن مشخص نیست اما در نوشته‌های باستان از استفاده از عطر گیاهان، گل‌ها، برگ درختان سوزانده شده و سایر منابع طبیعی در ادیان و فرهنگ‌های مختلف باستان سخن گفته‌شده است. عود اولیه، فقط حاوی گیاهان زمینی، صمغ گیاهی و شهد است. برخی از متخصصان معتقدند سوزاندن ترکیباتی همچون چوب سدر، توت‌ها، ریشه‌ها و رزین‌ها، عودهای واقعی هستند. بازمانده‌های چند هزارساله از عود در سراسر دنیا یافت می‌شوند پس می‌توان گفت روشن کردن عود بود بخشی از فرهنگ باستانی تمام ملت‌هاست.

نکته جذاب دیگر در مورد عود این است که وقتی مقبره توتانکامون پیدا شد، باستان‌شناسان یک‌چیزی کشف کردند. آن‌ها در دره شاهان شهر تِبس (یونان) اطراف مومیایی او مقدار زیادی روغن، عود و عطر یافتند. عود اشکال مختلفی دارد:

چوب‌های خام، گیاهان خرد‌شده، خمیر، پودر، حتی مایعات یا روغن‌.

ساخت عود بسیار آسان است و از ترکیب مواد آروماتیک و گرما ساخته می‌شود.

درواقع نام عود از کلمه‌ی لاتین incendere به معنای سوزاندن گرفته‌شده است. تاریخ‌دانی به نام المسعود می‌گوید مهمانان خلیفه نهم، المامون (۳۳-۸۳۳ بعد از میلاد مسیح) مشعلی برای عود ساخت تا قبل از ملاقات دیگران با او از آن استفاده کنند. در تمام فرهنگ‌ها همیشه به خواص درمانی و جنبه‌های مذهبی عود توجه شده و می‌شود.

تاریخچه و موارد استفاده از عود:

حدس زدن این‌که اولین‌بار عود برای چه‌کاری استفاده می‌شده، سخت است؛ اما گفته می‌شود، اولین بار برای کارهای مذهبی از آن استفاده‌شده است. با گذشت زمان مردم کاربردهای دیگر سبزی‌ها، گیاهان، درختان و صمغ‌ها را در عود آموختند و به خاصیت درمانی آن پی بردند. عطارها دریافتند ترکیب کردن گیاهان خاصی باهم بوهای معطری می‌سازد که با استنشاق آن یا قرار دادن آن در معرض سایر منافذ بدن برخی بیماری‌ها درمان می‌شوند.

به دلیل تأثیر شگفت‌انگیز گیاهانی مانند مریم‌گلی، اسطوخودوس، سایر گل‌ها و انواع توت‌ها بر بدن عودهای گیاهی باهم ترکیب می‌شوند. در بسیاری موارد بو و رایحه در مرتبه دوم است اما در تمام موارد برای سوزاندن طراحی‌شده‌اند.

بسیاری از ترکیبات عودهای طبیعی قبل از حرارت دیدن رایحه‌ای ندارند. چوب مارگارین همانند سایر رزین‌ها تا زمانی که سوزانده نشود رایحه‌ای ندارد یا بسیار کم دارد.

پدر پزشکی، بقراط (۴۶۰-۳۷۷ ق.م) اولین کسی بود که یک سیستم علمی پزشکی ایجاد و اجرا کرد. در این سیستم استفاده از رایحه عودها نقش مهمی داشت. افسانه‌ها می‌گویند بقراط با سوزاندن گیاهان معطر در شهر آتن، آن را از طاعون نجات داد.

سوزاندن عود و آروماتراپی همیشه باهم استفاده‌شده‌اند. بخور دادن صحیح با عود می‌تواند خشم، ترس، استرس، کم‌خوابی را کاهش دهد و باعث تسریع بهبودی بیماری شود. همچنین می‌تواند باعث بازیابی انرژی شود، هوا را تمیز کند و برای مدیتیشن و عبادت آماده کند. بوی معطر ناشی از سوزاندن عود باعث تحریک اعصاب بویایی می‌شود. این تحریک بر اساس نوع بو حالات مختلف جسمی، عاطفی و روان‌شناختی ایجاد می‌کند. نکته جالب‌توجه این است که بسیاری از مواد سازنده عود، جز در هنگام سوختن بوی ندارند. توضیحات بیشتر در مورد کاربرد آن در فرهنگ‌های مختلف این است که مثلاً مراقبه کنندگان بودایی در هنگام مراقبه عود روشن می‌کند. این کار بو را به سمبل رفتار اخلاقی تبدیل می‌کند. یونانیان باستان یک روش علمی برای استفاده از عود داشتند. ژاپنی‌ها معتقدند سوزاندن عود ذهن و جسم را تمیز می‌کند، ارتباطات را بهبود می‌بخشد، در جادوگری برای جنگ و آشوب باعث صلح می‌گردد. آگارود (جینک) و چوب صندل (بیوکودان) دو عود مهم ژاپنی‌ها هستند. عود برای اولین بار در حدود ۲۰۰ سال بعد از میلاد وارد چین شد. در زمان سلسله تنگ (618-607) به‌آرامی از کاربردهای پزشکی به استفاده‌های روزمره تبدیل شد. چینی‌ها بودند که برای اولین بار در دوران سلسله مینگ (1368-16441) از عود به شکل چوب استفاده کردند. امروزه عودها انواع مختلفی دارند مانند چوب‌های جاس، عود مخروطی و غیره که می‌تواند به دودسته اصلی تقسیم شود:

عود‌های سوختنی مستقیم و غیرمستقیم. عودهای غیرمستقیم یا غیرقابل‌احتراق برای سوختن نیاز به منبع گرمایی جداگانه دارند؛ اما عودهای مستقیم یا قابل‌احتراق با یک جرقه روشن می‌شوند و عطر و بوی خود را آزاد می‌کنند. رایج‌ترین نوع به شکل چوب هستند. هنگامی‌که من بچه بودم مادرم عصرها ترکیبی از عودهای کُندُر و مرّه روشن می‌کرد. احتمالاً آیتم‌های زیادی برای ترکیب عودها وجود دارد. رایج‌ترین مواد مورداستفاده مواد خام هستند، مانند کافور بورنئول، بنزوئین کُندُر، پودر ماکو، بلسان تولو، مرّه، لادن عنبری، اوپوپاناکس و پودر باندای هندی سفید.

.