گروه : گلها  

پروفایل رنگ و بو: نت اروماتیک و  خالص  ، که از یک سو دارای جنبه ی دارویی می باشد و از سوی دیگر   خاصیتی مشابه شیرین بیان را دارا می باشد

اسطو خودوس یک گیاه گلدار  از خانواده ی نعناسانان می باشد که بومی نواحی  کوهستانی مدیترانه ای  بوده  و  به طور معمول در سکونت گاه های افتابی و سنگی رشد می کند. این گیاه امروزه در سراسر قسمت جنوب اروپا، استرالیا  و ایالات متحده ی امریکا رشد کرده  و شاخه های سبز خود را که پوشیده با  برگ های ریز  سبز – خاکستری  و گل های بنفش کوچک می باشد  به رخ می کشد.این گیاه بیشتر به علت رایحه  قوی و ارام بخشی که دارد شناخته شده است

 عبارت انگلیسی “lavender” به احتمال زیاد برگرفته از واژه ی لاتین “lavare”  به معنای شستشو می باشد .  منشا عنوان امروزی این گیاه  نیز اشاره به روم و سنن قدمی  دارد که از اسطوخودوس  و روغن معطر ان در حمام  استفاده  کرده و قدمت استفاده از ان  به زمان امپراطوری  روم بر می گردد.   تفسیر احتمالی دیگر برای عنوان این گیاه می تواند  از قدیمی ترین نام  ان – تحت عنوان livendula-  مشتق شود که  در زبان لاتین اشاره به  رنگ آبی مایل به خاکستری   داشته  و اشاره ای قوی به گل های بنفش  اسطوخودوس دارد .

از زمان های باستان ،  اسطوخودوس به عنوان  یک دارو و خوشبو کننده ی طبیعی  مورد توجه بوده است.  افراد از این ماده برای پر کردن  بالش های خود استفاده می کردند  تا شب ضمن داشتن خوابی ارام و آسوده  از دیدن کابوس و بختک  در امان باشند.   این گیاه دارویی همچنین  برای  تمدد اعصاب ، کاهش اضطراب  و تسکین تحریک های  معده ای مورد استفاده قرار می گرفت .  در طول جنگ جهانی اول ، از  روغن گیاه اسطوخودوس برای معطر سازی و ضد عفونی کردن  سطوح مختلف  در بیمارستان ها استفاده می کردند ، در حین حال اقوام مختلف نیز از این گیاه برای التیامجای گزش حشرات  و سوختگی استفاده می کردند

 این گیاه زیبا در آشپزی نیز مورد  استفاده قرار می گیرد افزودن مقداری از این گیاه به صورت کوبیده شده و آردی موجب شیرین شدن  اغلب آش ها  می شود . شربت اسطوخودوس و جوانه های ان  برای  تهیه ی کلوچه ها  و یا شیرینی های خمیر مانندی تحت عنوان مارش مالو مورد استفاده قرار میگیرد و عسل  مونوفلورال که از نکتار گل اسطوخودوس به دست می امد کیفیت  فوق العاده بالایی داشته  و یکی از خوشمزه ترین و ارزشمند ترین خوراکی هامی باشد.  اسانس روغنی  اسطوخودوس به طور گسترده در تولید عطر های مختلف و محصولات مراقبتی بهداشتی بدن مورد استفاده قرار می گیرد .   بسته به نوع آن ،اسانس روغنی اسطوخودوس  دارای رایحه ای شیرین تا  رایحه ای

تند و خاص  می باشد که عطر گل های شیرین  را (lavandula angustifolia) دارا می باشد . به عنوان مثال  اسطوخودوس هلندی (lavandula intermedia)  حاوی میزان زیادی کافور  و سایر هیدروکربن های مربوط به اسانس ها بوده  و رایحه ای بسیار تند و اروماتیک  دارد.  اسانس روغنی اسطوخودوس  بر گرفته از  lanandula intermedia می باشد که لاواندین[1] نام دارد.  این اسطوخودوس پیوندی  از حیث خواص شیمیایی  و درمانی کاملا متفاوت و منحصر به فرد بوده  و حتی به علت وجود تون رایحه ای  نیرو بخش و نشاط اوری که دارد در صنعت  عطر سازی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد .

 اسانس روغنی اسطوخودوس از طریق تقطیر گل میخ های این گیاه  به دست می اید . روغن اسطوخودوس  با کیفیت عالی در فرانسه تولید  می شود ،یعنی  جایی که گیاه اسطوخودوس angustifolia می روید ،سکونتگاه طبیعی  این گیاه   ارتفاع 600 تا 1500 متری از سطح دریا می باشد.  فرایند تقطیر  معمولا در دستگاه های تقطیر کننده ی کوچک صورت می پذیرد که سالیانه  بازدهی حدود 100t  روغن خالص اسطوخودوس را دارا می باشد . این روغن  بلافاصله مورد استفاده  قرار گرفته و عطری شیرین و مسحور کننده  را دارا می باشد به خصوص در عطر های نوع  Fougere  که جدا از نوع دارویی اسطوخودوس بوده و به علت رایحه ی فوق العاده و بنیان بلوطی شان[2]   از سایر  انواع متمایز می باشند.   روغن اسطوخودوس ، در فرم خالصش،  بی رنگ لوده و مایعی با  رنگ زرد – کهربایی روشن  می باشد اما  رایحه ی عصاره ی ان  بستگی به منشا ان  و عرض جغرافیایی دارد که در ان رشد  کرده است . تکنیک های تقطیر نیز در رایحه ی عصاره ی اسطوخودوس تاثیر می گذارند.

ابسولوت  اسطوخودوس  به رنگ سبز بوده و رایحه ی غلیظی دارد.  بوی تند خاص و منحصر به فردی را  داشته  و  در واقع رایحه ی طبیعی  گل های اسطوخودوس در دشت ها را تداعی می کند.  این نوع از اسانس اسطوخودوس شیرین تر بوده  اما نسبت  به اسانس روغنی ان  فلورال کمتری داشته  و خاصیتی تسکین دهنده ، درمانی  و شیرین کننده دارد.  ابسولوت اسطوخودوس همانند اسانس روغنی ِ ان ، بویی همسان با مرکبات بویژه  ترنج ، بلوط ، نعنا هندی، رزماری، کاج ها ، نارنج  و شکوفه های پرتقال و ریحان  را دارا می باشد .

نت  اسطوخودوس در تولید ادکلن  و عطر های مردانه  استفاده می شود که  بیسی  خنک  کننده  و خشک به برخی از برجسته ترین ترکیبات معطر  و ادکلن ها همچون  آزارو پور هوم از سال 1978  ،و یا هوگو بوس بوتلد  نایت از سال 2010 می بخشد. اسطوخودوس نت اصلی  در خلق وینتاژ هایی همچون رویال اسکاتیش لاوندر توسط Creed    و انگلیش لاوندر توسط اتکینسونز  می باشد.  

 در زیر این مقاله اشاره ای نیز به ادکلن های حاوی سدر شده است.